S Ö Z A L T I

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

1996-97 Uefa çempionlar liqasının finalı. Hazır dortmund da finala çıxmışkən yad ediləsi oyunlardan biridi. Bura qədər 1995 və 1996 bundesliqa çempionu olan Dortmund o sezon b qrupunda 6 oyuna 4 qələbə, Polşanın widzew lodz klubu ilə 2-2 heç-heçə və evdə atleticoya 1-2 hesabla məğlub olaraq 13 xal və averajla Atletico Madridin gerisində 2-ci olmuşdu. Juventus isə c qrupunda 5 qələbə və səfərdə Rapid wienlə 1-1 qalaraq 1-ci olmuşdu. Yeri gəlmişkən, fənərbağçanın Manchester unitedi elvir boliçin qoluyla 1-0 məğlub etdiyi həmin o məşhur oyun da bu qrupda baş vermişdi. Bununla da Unitedin Avrokubok oyunlarında Old Trafforddakı 40 illik məğlubiyyətsizlik seriyası başa çatmışdı.
4/1-də dortmund 1996-cı ilin Fransa çempionu və öz qrupunu 1-ci bitirən Auxerre-i rahatlıqla 3-1 və 0-1 hesabı ilə keçir. Yuventus da nisbətən rahat rəqib olan norveçin rosenborg klubunu 1-1 və 2-0 la keçir. ( deyirəm dönəmin çempionatlarına baxe. İndi nəinki Rosenborgu və Auxerre-i hətta o dövrün güclü Hollandiya klublarını da 8/1-də görmək çətin məsələdi. Türklər demiş makas çox açılıb.) yarımfinalda borussiya Manchester unitedi hər iki oyunda da 1-0 məğlub edir. Maraqlıdı ki, bu matçlar 2024 sezonunun psg ilə olan oyunlarının kopyasıdı. Juventus 1996-cı ilin finalında qalib gəldiyi Ajaxı 1-2 və 4-1 hesabı ilə darmadağın edir. Bu arada Ajax da 1994-95 çempionlar liqası çempionu idi. İzlədiyim ən yaxşı Ajax komandalarından biri idi. Milanı həm öz qruplarında 2 dəfə, həm də finalda keçmişdilər. Z kuşağı nə var bunda? Milan onsuzda zəifdi desə də, söhbət əfsanə milandan gedir.
Və 28 may 1997. Bavariyanın keçmiş evi Münhen olimpiya stadionu. Möllerin, kohlerin, riedlenin, chapuisatın və baş məşqçi ottmar hitzfeldin dortmundu deşamın, zidanın, vierinin, Del pieronun və əfsanəvi baş məşqçi, bundan 9 il sonra İtaliya milli komandasına dünya çempionluğu qazandıran marçello lippinin yuventusuna qarşı. Əlbəttə ki, keçən ilin çempionu Yuventus favorit idi. Amma 29-cu və 34-cü dəqiqədə euro 1996-da ingiltərənin xəyallarını puç edən Karl heinz riedle səhnəyə çıxdı. Yuventus şok olmuşdu. 1-ci dövrə belə bitdi. 2-ci dövrədə isə nələr oldu nələr. Zidanın dirəkdən dönən topu, vierinin əl ucbatından sayılmayan qolu və del pieronun əla daban qolu. Hesab 2-1 olmuşdu. Amma 70-ci dəqiqədə Chapuisatın əvəzinə meydana daxil olan və bütün karyerasını yalnız Borussiya dortmunda fəda edən Lars Ricken abimiz oyuna girdi. Və girəndən 16 saniyə sonra çempionlar liqası finallarının bəlkə də ən yaxşı qolunu vurdu. Yuventusun qapıçısı peruzzi çox öndə dayanırdı oyunlarda. Bunu görən möller pası Rickenə verir və Ricken xarüqə yaradır. 20 dəqiqə sonra isə oyun bitir. Və dortmund tarixinin ilk çl finalında qalib olur. Haşiyəyə çıxım: 2013-də bavariyaya uduzan dortmund da pis komanda deyildi. Sadəcə bəxtləri gətirmədi. Bu il isə Real madridlə işləri çox çətin olacaq. Çempionluq xəyaldır. 27 il öncə də xəyal idi amma bacardılar. Görək bu il necə olacaq.

Əfsanəvi fosforlu sarı forması ilə Dortmund komandası


Həmin o məşhur vuruş



Seremoniya





Bu da türkçə icmal

https://www.dailymotion.com/video/x60fuiv

tissot prx | texnologiya

Son illərin ən "xod" gedən qol saatı. Ölkəmiz standartları üçün baha olsa da 1000 dollardan ucuz olduğu üçün birinci dünya ölkələrində "affordable" seqmentinə daxil olur.


Tissot, saatın dizaynının 70-ci illərdə satdığı tissot seastar modelindən götürüldüyünü deyir.

Amma həmin seastar modelinin dizaynının da Audemars Piguet royal oak-dan ilhamlandığını hər kəs yaxşı bilir.

Saatın bilərziyi royal oak-da olduğu kimi inteqrasiya olunmuş bilərzikdi. Yəni bilərziyin saatın gövdəsinə birləşən birinci parçası gövdəyə inteqrasiya olununub və tam qatlanmır.

Elə bu səbəbdən də saatın ayaqdan-ayağa (lug to lug) uzunluğu xeyli böyükdü. Belə olan halda qol ölçünüz incədisə saatın bilərziyi qolunuzdan kənara "daşır".

Normalda 42-43 mmlik saatları rahatlıqla taxan mənim belə biləyimdə 40 mmlik versiyası böyük görünürdü. Ona görə alarkən taxıb yoxlamaq lazımdı.
Kvars versiyada sferblat sadə dizayndadı. Xəfif sunburst effekti var.

Mexaniki versiyada isə vafli dizaynına sahibdi

Saatla bağlı ən böyük müzakirə mövsuzu içindəki mexanizmdir. Powermatic 80 mexanizmi 80 saat enerji rezervi versə də mexanizmin bəzi detallarının plastik olması fikir ayrılığına səbəb olub. Bəziləri plastik detalların metal detallar kimi bir-birinə sürtünərkən yeyilmədiyini və buna görə uzunömürlü olduğunu deyir. Bəziləri də plastik detalların aztapılan olduğu üçün saatın təmirinin çox çətin olduğunu deyir.
Saatın populyar olmasına görə tonla fərqli rəngi və versiyası mövcuddu.
35 və 40 mm-lik kvars versiya

35 və 40 mm-lik mexaniki versiya

42 mm-lik mexaniki xronoqraf versiya


Və ən bərbad versiya olan digital versiya


Alternativi üçün (baxma: citizen tsuyosa)

ray ban | sağlamlıq

1936-cı ildə qurulmuş olub 1999-cu ildən etibarən luxottica'nın tərkibinə alınan, Verdiyin pulun son qəpiyinə kimi layiq olan,
aviator wayfarer və clubmaster seriaları ilə məşhurlaşmış amerika mərkəzli eynək şirkəti. bütün təbəqələrdən olan insanlarçün əlçatan olan azsaylı brendlərdən biridir. Bir milyarderin də gözündə görmək mümkündür, orta gəlirli insanın da.

Materialının premiumluğunu əlinə aldığın andaca hiss edilir. möhkəm, dözümlü olmasına baxmayaraq yüngül və keyfiyyətli materialdan olması sayəsində burunun üstündə gözəçarpan izlər qoymur və eynək taxdığını belə unutdurur adama. Lensləri modeldən asılı olaraq polikarbonat və ya mineral şüşədir. Onsuz da yetəri qədər pul verilir deyə, məncə, bir azca artıq ödəyib mineral şüşə olanı almaq daha məntiqlidir.

Almaq istəyənlər üçün texniki 1-2 detala deyinim. Yəqin ki, eynək taxan hər kəs "50/22/150" tipli yazıların çərçivə ölçüsü, burun hissənin genişliyi və sap uzunluğunu bildirdiyindən agahdır. Deyildisə də, artıq öyrənmiş oldu. ray-ban Modellərinə göz atarkən əlavə olaraq, əksər hallarda "g15" yazısını görmək mümkündür. G15 ray-ban'in 1937-dən bu yana istehsal etdiyi ən əsas şüşəsidir. G15-lə bərabər "b15" yazısını da görmək mümkündür. Bu kodlar şüşənin kodlarıdır. "g" hərfi "green", "b" hərfi "brown" sözündən gəlir, şüşənin rəngini bildirir. "15" rəqəmi isə lenslərin filter göstəricisidir. işığın 85%-ni bloklayıb 15%-ni buraxdığını göstərir. Təbii ki, bunlar standart (yəni sadəcə uv qorumalı) lenslərə aiddir, polarizə lenslərdə durum dəyişir.

Polarizənin də nə olduğunu bilməyənlər üçün qısaca izah edim. Polarizə qat gözün yorulmaması və daha aydın görüş üçün istifadə olunur. Ən əsas özəlliyi rəngləri daha kontrastlı, daha canlı verməsi və ən əsası da, yansımaları önləməsidir.

Yansıma deyərkən işığın qışda qarın, buzun, yayda asfaltın, maşınların, suyun üzərində yaratdığı bütün növ üfüqi olan parıltıları nəzərdə tutulur. Düzü, yuxarıdakı şəkildə bir az şişirdilib, ancaq məntiqi başa düşmək üçün yetərlidir. Bu arada, diqqət etdinizsə, bir əvvəlki cümlədə "üfüqi" sözünə xüsusi vurğu etdim. Çünki şaquli olan(məsələn, yandan və ya binaların şüşələrindən gələn) parıltıları önləmir. Əslində, polarizənin niyə belə işlədiyinin məntiqini mən də tam dəqiq bilmirəm* biri çıxıb bu barədə entri yazsa, əla olardı . Ancaq müqayisə olaraq fotoqrafiyadan anlayışlı şəxslərə polarizə lens filterləri üzərindən başa sala bilərəm. İstifadə edənlər bilir ki, bu filterlər lensin önünə taxılanda təkər kimi 360 dərəcə döndürmək olur. Duruma uyğun olaraq onu fırladıb fotosu çəkiləcək yeri polarizə edirik. Lakin gün eynəklərində şüşənin üzərinə əlavə vasitə taxılmayıb birbaşa olaraq şüşənin özünə çəkildiyindən sadəcə müəyyən limitli bir bucaq altında olan parıltıları önləyir. işığı yansıdan və gözü yoracaq olan parıltılar əksər hallarda qar, buz, qızmar günəş altındakı asfalt, maşınların və suların səthləridir, hansılar ki, yerə üfüqi şəkildə paraleldir, ona görə də eynəklərdə şaquli yox, üfüqi işığın qarşısını alacaq formada polarizə qat çəkilir. * nəsə elə bil çox qəliz oldu

Bir ray-ban Eynəyi seçərkən onun polarizə olub-olmamasını anlamaq isə çox bəsitdir. Bütün Ray-ban eynəklərinin sağ (öndən baxanda sol) şüşəsinin küncündə marka adı kimi "ray-ban" yazısı olur. Əgər eynək polarizədirsə, marka adının yanına bir də "p" hərfi qeyd olunur

və şüşənin üstündə standart olaraq "g-15" stikeri deyil də, "polarized" yazılı sticker olur.

Eyni zamanda kodlama olaraq da eynəyin sol sapının içərisində ən sonda rəqəm və "p" hərfi ilə işarələnir. Misalçün öz eynəyimdəki kod:

Eynəyin qutusunun içərisində çıxan təlimatda sapdakı son 2 rəqəm və hərfin eynəyin günəş radiasiyasına qarşı nə dərəcədə qorunma təmin etdiyini bildirdiyi qeyd oıunub:
0 - çox zəif
1 - zəif
2 - orta
3 - yüksək
4 - çox yüksək
"n" hərfi "normal", "p" hərfi də dediyimiz kimi "polarized" anlamına gəlir.

Reddit'dən tutmuş quora'ya, ordan da üzü türk forumlarına qədər saysız-hesabsız başlıq açılaraq soruşulan, hətta bakıdakı rəsmi satış yerlərində belə cavabı tam əminliklə verilə bilməyən bir suala tam rəsmi bir cavab vermiş olum. Məsələ belədir ki, insanlar eynək alarkən "uv400 yoxsa polarized?" seçiminə düşürlər. Hər zaman da sual yaranır ki, "görəsən, polarizə eynəklər həm də uv400-dür?". Özüm keçən ay araşdırma edəndə dəqiq cavab tapmadığım üçün şirkətin amerikadakı müştəri xidmətlərinə mail yazdım. Sağ olsunlar, gün ərzində də cavabladılar və buradan elan edirəm mən də -*
"bütün ray-ban eynəklər uv400 qorumalı şüşəyə sahibdir. mavi işığın böyük çoxluğunu, uv-a və uv-b kimi zərərli şüaların isə 100%-nin qarşısını alırlar. yəni polarizə olan ray-ban'lar həm də uv400-dür. Lakin özlərinin qeyd etdiyi bir əmmanı da deyim. Polarizə olan ray-ban eynəklər g-15 (və ya b-15) kodlu şüşəyə sahib olduqları deyilsə də, "texniki olaraq" 15 sayılmırlar. Çünki mail'də qeyd olunmuşdu ki polarizə olduğundan bu şüşə normal işığın 89%-ni bloklayır və 11%-ni keçirir. Bu da "texniki olaraq" şüşənin g-15 deyil də g-11 olmasına gətirib çıxarır.

Son olaraq, ümumən gün eynəyi almaq istəyənlərə eynəksiz gəzəndə gözləri sulanan biri kimi mənim tövsiyəm o olardı ki, mütləq şəkildə polarizə olan eynək alsınlar* polarizə ray-ban üçün əlavə 50$ ödəməlisiniz . Xüsusilə də maşın sürənlər, uzun yola çıxanlar üçün həyat qurtaran şeydir polarizə eynək. Çünki mən özüm sadəcə uv400 olan eynək taxanda davamlı şəkildə "eynəyin də var, niyə gözlərini qıyırsan?" deyirdilər. Bunu istifadə edəndən sonra anladım ki, problem polarizə olmamasında imiş: o yansımalar gözümü qamaşdırırmış. Həmçinin, 200, 300, 500 - hər nə qədərdirsə, pula qıyın, mütləq şəkildə eynək işinin içində olan markaları alın. Ray-ban olmasın, olsun persol, oakley, tom ford, prada və s. Əsas odur güvənilir brend olsun. Həm də ki, yazıda qeyd etdiyim 85-89% işığı bloklamaq məsələsi də gözünüzü qorxuzmasın. İllər Əvvəl 50-60 manatlıq poddelka eynək taxırdım, hansı ki bildiyin adi qara plastik idi, "gün eynəyi" adı altında qaraldırdı hər yeri. Kiminsə axşam vaxtı gün eynəyi taxdığını görəndə də qəribsəyirdim ki, kor kimi heç yeri görmədiyi halda bu niyə gözündən çıxarmayıb? Dünən başıma gələn bir hadisədən sonra indi anlayıram o insanları. Dünən axşam şəhərdə dostumla qarşılaşanda "hava qaralıb, gün eynəyi niyə taxmısan?" deyəndə ayıldım ki, eynəyimi dəyişməmişəm, gözümdə qalıb. İnsan kağız üstündə "89% işığı bloklayır" cümləsini görəndə elə bilir ki, hər yeri zil qaranlıq edəcək. Di gəl ki, digər şəffaf eynəyimdən tək fərqi ətrafı cüzi bir yaşıl filterlə göstərməsidir, hansı ki buna rəğmən əşyaların rənglərində və tonlarında bir qram dəyişiklik yoxdur, necədirlərsə elə də görünürlər. Amma bununla belə günəş və ümumiyyətlə, digər işıqlar insanın gözünü bir qram da yormur* türklər demiş, ohh, dünya varmış. İndi oturub illərdir niyə ağıl edib düz-əməlli bir gün eynəyi almayıb gözlərimə əziyyət vermişəm deyə heyifsilənirəm.

Yekun olaraq, Ortalıqda həddindən çox geydirmə ray-ban var. Əvvəllər original ilə fake arasındakı fərqi lazer ilə şüşəyə qazınmış "rb" loqosundan, kodlardan və s şeylərdən anlamaq asan idi, amma indi elə fake ray-ban'lar var ki, heç illərin optikaçısı belə ayırd edə bilmir hansı originaldı, hansı fake. Yuxarıda bir yazar hər gələnin gözündə ray-ban olduğunu deyib, ancaq demək olar 90%-i fake ray-ban'dır. Odur ki, rəsmi satış nöqtələrindən almaq lazımdır. Bakıda occi və 28 mall'dakı sunglasshut mağazalarını məsləhət görürəm. Əsas da sunglasshut. Çünki ray-ban şirkəti luxottica'nın tərkibindədir və sunglasshut da luxottica qrupun məhsullarını satan ən əsas mağazadır. Türkiyədən alınacaqsa, atasun optik və elə ordakı sunglasshut məsləhətdir. Amma məncə, ən yaxşısı ya amazon'da rəsmi ray-ban mağazından və ya elə sırf ray-ban'ın öz saytından almaq ən yaxşıdır. 10-15 gün gözlə, amma ən azından için rahat olsun ki, tamamilə original, keyfiyyətli və ömürlük bir eynək almış olacaqsan. Həm də ki, öz saytında digər yerlərdə olmayan hər cürə "option"ları görmək mümkündür. İstədiyin kimi çərçivə, şüşə rəngini, polarizə olub-olmamasını, hətta üzərinə lazerlə söz yazılmasını belə seçmək olur. Şəxsi zövqümcə elə ən yaxşısı, wayfarer modelini almaqdır. 70 illik klassikləşmiş dizayn elədir ki, hər tip üz quruluşuna, hətta eynək yaraşmayan insanlara belə yaraşır. Əslində, wayfarer özü öz içərisində "classic/ ease/ new/ folding/ mega" olaraq 5 tipə bölünür. Entri yetəri qədər uzun olduğundan model fərqlərinə girib daha da uzatmaq istəmədim. 2 ay elə didik-didik araşdırma elədim ki, bildiyin satış mütəxəssisinə çevrilmişəm :d. Odur ki, almaq fikrinə düşən olsa, heç çəkinmədən mesaj qutumu yaşıllandıra bilər, əlimdən gələn hər köməyi edə bilərəm.

1984-85 serie a sezonu | idman

Serie a tarixinin ən gözlənilməz sonla başa çatan sezonu. Ümumiyyətlə bu sezon bir çoxlarına görə "serie a-nın serie a olduğu illər" ifadəsinin ilk ilidir. Amma real yanaşsaq 1982-83 sezonundan, yəni Michel Platininin Yuventusa transferindən sonra hər şey möhtəşəm olmağa başlayır. Zatən Yuventusda Gaetano Scirea, Antonio cabrini, Marco Tardelli, ən yaxşı çempion ola bilməyən komanda olan 1982 Braziliyasını ağlar qoyan Paolo Rossi və gəlmiş keçmiş ən yaxşı qapıçılar siyahısında mənə görə ilk 3-lükdə olan Dino Zoff da var idi. Platini gələndən sonra olur konfet.
Amma gələk bu sezona. Əsas Komandaların vəziyyətini ayrı-ayrı yazmağa çalışacam.
Yuventus keçən sezonu çempion olaraq bitirmiş və ümumilikdə 21 çempionluğa çatmışdı. Yayda lazionun super ulduzu Bruno giordano ilə razılığa gəlsələr də, bruno sonradan astronomik maaş tələb edir və iş pozulur. Zatən bu sezon lazio da serie b-yə düşür. Bruno da növbəti sezon Napoliyə keçir. Amma bu sezon yuventusun işləri yaxşı getmir və ilk 5-likdən kənarda qalırlar. Buna baxmayaraq komandanın ulduzu olan və 1984-də Fransa ilə Avropa çempionu olmuş Platini 18 qolla sezonun bombardiri olur. Serie a-dan əli üzülən Yuventus fikrini çempionlar liqasının keçmiş adı olan Çempion klublar kuboku turnirinə verir. Heysel faciəsinin baş verdiyi finalda məhz Platininin penaltisi nəticəsində Liverpool üzərində qələbə ilə Avropanın böyüyü olurlar.
Sezonun Daha bir önəmli hadisəsi isə tarixin ən yaxşı oyunçusunun Barcelonadan Napoliyə transfer olunması idi. Bəziləri Maradonanın Barcelonada istəniləni vermədiyini düşünərək onun kaprizli olduğunu bildirir. Amma Barcelona - Maradona məsələsi tamam başqa söhbət mövzusudur. Çoxları Napolinin çempion olmağını gözləsələr də bu 3 il sonra baş verir. Komandanın ən yaxşısı Maradona olsa da təkbaşına Napolini çempion etməsi imkansız idi. Ətrafında yaxşı oyunçular yığılandan sonra o, tarix boyu şimallılar tərəfindən lağ edilən və ələ salınan Neapolu 2 dəfə İtaliyanın böyüyü etməyi bacarır.
Fiorentina isə 82 Braziliyasının əfsanə kapitanı və karyerasında sadəcə 1 sezon Avropada oynayan Socratesi transfer edir. Amma matçlarda istəniləni verə bilmir, məşq üsullarını bəyənmir, həddindən artıq siqaret çəkir və içki içir, məşqçilərlə dalaşır və sezon sonunda Braziliyaya qayıdır.
Roma 1982-83 sezonunu çempion bitirəndən sonra 1984 Çkk turnirində liverpoola penaltilər seriyası nəticəsində məğlub olur. Romanın əsas ulduzlarından biri yenə 82 Braziliyasının oyunçusu olan Falcao idi. Onun çkk finalında penaltini vurmaqdan imtina etməsi, sol dizindən zədələnməsi, komandanın onun üçün həddən artıq pul xərcləməsi Falcaonun da sezon sonunda Braziliyaya qayıtması ilə nəticələnir.
Demək olar ki, sezonun ən yaxşı heyətlərindən birinə sahib olan İnter isə o qədər yaxşı nəticələr əldə etmir və sonda 3-cü olur. Milan da eynilə qənaətbəxş çıxış etmir və sezonu 5-ci bitirir.
Gələk Çempion Hellas Veronaya. Bu hadisəni yalnız 2016-cı ildəki Leicester city çempionluğu ilə müqayisə eləmək olar. Belə nağıllar məncə bir də olmayacaq. Zatən Veronanın ilk və tək çempionluğudu. Bu "balaca" klubun çempionluğunda əsas rollar yayda transfer edilən alman Hans Peter briegel və danimarkalı preben elkjaer ilə birlikdə oyunun sistemini onların üzərinə quran baş məşqçi osvaldo Bagnoli olur. Qapıda da garella əfsanələr yaradır, amma sezon sonunda çempion olmaq üçün sağa sola pul xərcləyən (təbii ki, bunda siciliya mafiyasının da rolu böyükdür) Napoliyə keçir. Komandanın əsas qol maşını guiseppe Galderisi olur və ümumilikdə 11 qol vurur. Hellas verona ilk turda maradonalı Napolini 3-1 məğlub edir. Yuventusu ilk dövrədə 2-0, Romanı isə 1-0 la keçirlər. 2ci dövrədə isə hər ikisi ilə heç-heçə edirlər. İnter və milanla isə hər iki dövrədə matçlar heç-heçə bitir. Verona sezon boyunca sadəcə 2 dəfə məğlub olur. 15-ci turda avellinoya 2-1, 25-ci turda Torinoya 1-2. Ki Torino da bu sezonu əla keçirib sonda 2-ci olur. Ümumilikdə verona 30 oyuna (15 qələbə, 13 heç-heçə və 2 məğlubiyyət) 43 xal toplayır. 29 tur lider olurlar. Sadəcə 16-cı turda İnter 1 həftəlik lider olur. O dərəcədə əzmkar oynayırlar. Coppa Italiada isə 4/1-də İnterə uduzurlar. İnter yarımfinalda Milana, milan isə finalda Sampdoriaya məğlub olur.
Bir haşiyəyə də çıxmasam olmaz. Serie a tarixində məhz bu sezon bir ilk gerçəkləşir və bu sezondan sonra bir daha bunu etmirlər. Bura kimi hansı hakimin hansı oyunu idarə edəcəyi 3-5 gün qabaqcadan müəyyən olunurdu. Amma bu mövsüm məhz oyun günü püşk ilə hakimlər təyin edilir. Və Hellas verona çempion olur. Və bir daha bu üsul təkrarlanmır. Və verona kimi "balaca" komandalar bir daha çempion ola bilmir. İf you know, you know.
Son olaraq fantastik mövsümün ilk 5-liyi və bəzi səhnələr:

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

tissot prx | texnologiya

ray ban | sağlamlıq

1984-85 serie a sezonu | idman

red hot chili peppers | musiqi

thomas aquinas ★ wiki | fəlsəfə

orta əsr filosofu və katolik ilahiyyatçısı. latınca ləqəblərindən biri princeps philosophorum-`filosofların şahzadəsi`dir .katolik kilsəsi tərəfindən əziz elan oldunduğuna görə əziz tomas (saint thomas)da deyilir.aristotelin fəlsəfəsini xristian dini ilə uzlaşdırmağa çalışmış sxolastik.aristotelin qatı tərəfdarlarından biri hesab edilir.ağıl və vəhy (istəyirsiz din deyin)deyəndə ağla gələn ilk filosoflardan biridir.nə barədə yazıb deyə sual versəz, cavabı nə barədə yazmıyıb ki?metafizika,epistemologiya,etika,xristian etiqad əsasları,ibadətlər,dualar,zikirlər və s.məşhur əsərləri summa contra gentes və ən məşhur əsəri summa theologicadır.bunlar tomasın özünün təlif etdiyi `summa` janrında yazdığı əsərləridir.həmçinin kalan şərh yazıb.bunlar özündən əvvəlki filosofların,ilahiyyatçıların əsərlərinə şərhlər,bibliyanın şərhidir(təfsir).əsərləri əlbəttə ki,latın dilindədir.
qayıdaq summa theologica (ilahiyatın xülasəsi) əsərinə.deməli tomas bu kitabı 1265—1273 illər arasında fərqli şəhərlərdə (roma,paris,neapol)qələmə alıb.məqsədi bu kitaba qədər təlif etdiyi əsərlərin xülasəsini,bir növ konspektini yazmaq olub. əsəri ilahiyat tələbələri üçün nəzərdə tutub.kitabı axıracan yazıb bitirməyib.niyəsinə dair iki fikri bilirəm.birinci fikir odur ki gözünə nəsə görünüb,mistik bir təcrübə yaşayıb ondan dolayı əsəri tamamlamaqdan vaz keçib.ikinci görüş ömrünün vəfa etmədiyir.əsəri katibi tamamlayıb.
tomasın tanrının varlığının isbatına dair 5 dəlili fəlsəfədə məşhurdur.dəlilləri verməmişdən əvvəl deyim ki klassik bir fikirdir ona görə fizika dərslərindən öyrəndiklərinizlə tomasın üstünə cummayın.adamın xiii əxrdə yaşadığını xatırlatmağımda fayda var.indiki terminlərlə,elmi kəşflərlə adamı mühakimə etməyin. belə etmədiyimiz təqdirdə klassiklərdən faydalana bilərik. qədimə,o dövrün ruhuna səyahət etmək istəməyənlər aşağıdakıları oxumaya bilər.nəisə,filosofa görə tanrının varlığı beş yolla isbat edilə bilər.

birinci və daha aşkar yol hərəkətə əsaslanan yoldur.duyğu vasitələri də təsdiqləyir ki dünyadaki əşyalarda hərəkət mövcuddur.ancaq hərəkət edən şeylər başqa şeylərin vasitəsiylə hərəkətə gəlirlər.yəni özbaşına hərəkət eləmirlər. hərəkət edən əşyalar potensiallıq (qüvvə) vəziyyətində olanda hərəkət etdiyi şeyə doğru yönəlmiş olmasaydı heç bir şey hərəkət etməzdi.hərəkəvericilər isə ancaq fəal vəziyyətdə (aktiv) olduğu qədər hərəkət etdirə bilərlər.çünki hərəkətə gətirmək nəyisə potensial (qüvvədə)olma vəziyyətindən aktiv (fəal)duruma gətirməkdir.qüvvə halından aktiv hala keçid isə aktiv,hərəkət halında olan şeyin sayəsində mümkündür.tomas burda od və odun(taxta) misalını verir.od həqiqətdə qaynardır (aktiv olaraq) və o imkan halında qaynar ola bilən odunu,aktiv qaynar hala gətirir.odunun dəyişməsi və hərəkəti də məhs budur,yəni qaynar olmasıdır.normal halda bilirik ki ,oduna qaynardır deyə bilmərik ancaq yanan odun qaynardır.burda bir məsələyə diqqətinizi yönəltmək istəyirəm.ola bilsin ki imkan halında olma sözü sizi çaşdırsın.burdaki odunun qaynar olma imkanı sözündən məqsəd odunun yanmağa dolayısıyla qaynar olmağa müsait olma durumudur.bura qədəri anlaşıldısa keçək əsas məsələyə tomas deyir ki bir şey bir və eyni əlaqə içində həm fəal (aktiv) həm də qüvvə (potensia) halında ola bilməz.həm aktiv həmdə qüvvə halında ancaq fərqli əlaqərdə ola bilərlər.odun məsəlçün həm aktiv,həm də qüvvə halında qaynar ola bilməz.olsa olsa qüvvə halında soyuq ola bilər.beləliklə eyni əlaqədə və surətdə bir şey həm hərəkətverici həm də hərəkət edən ola bilməz.yəni öz-özünə hərəkət edə bilməz.nəticə etibarilə hər hərəkət edən özündən başqa şey vasitəsilə hərəkət edir.o hərəkət etdirəni də başqa şey hərəkət etdirir belə belə bu davam edir.ancaq belə belə davam edir bəs harda dirənir?zəncir harda qutarır?tomas deyir ki bu gərək bir yerdə dayansın.gərək ki, ilk hərəkət verici olsun.ilk hərəkət verici olmasa ikinci dərəcəli hərəkət vericilər birinci hərəkət verici olmadan hərəkət verici ola bilməzlər və birinci hərəkət verici nə qədər hərəkət edirsə onlar da o qədər hərəkət edir.məsələn əsa onu tutan əlin hərəkət etdiyi qədər hərəkət edir.
burdan tomas deyir ki biz ilk hərəkət verici fikrinə gəlməliyik hansı ki hərəkət verici olmağına baxmayaraq özü hərəkət etmir.o bəs kimdir?tomas cavab verir ki uşaq döyürsüz ki o ilk hərəkətverici-tanrıdır.


ikinci dəlilə keçmədən deyim ki birinci dəlili tomas aristotelin fizikasından ilhamlanaraq irəli sürüb.
tanrının varlığını ispat edən ikinci yol fail (aktiv) səbəbin (causae efficientis)təbiətindən qaynaqlanır.bizi əhatələyən,duyğu orqanlarıyla dərk olunan dünyada aktiv səbəblərin intizamının,ardıcıllığının şahidi oluruq.bu ardıcıllıq odur ki ,bir şey özünün (aktiv)səbəbi ola bilməz.desəz ki niyə də yox?o zaman bu şey özündən əvvəl var olardı kimi məntiqsiz nəticəyə gələ bilərik.aktiv səbəblər sonsuza qədər gedə bilməz.çünki aktiv səbəblərin nizamlı ardıcıllığında birinci səbəb ortadaki səbəbin (və ya səbəblərin zira orta səbəblər çox da ola bilər,bir dənə də ola bilər),ortadaki səbəb isə sonuncu səbəbin səbəbidir.
səbəbi ortadan qaldırsaq o zaman nəticə də ortadan qalxar.dolayısıyla hərəkət də ortadan qalxar.yəni birinci səbəbi ortadan qaldırsaq sonuncu səbəb eləcə də ortancıl səbəb də ortadan qalxar.diqqət edin,indi əgər bu səbəblər zənciri sonsuz olsa o zaman bu sonsuzluq içində birinci səbəb deyə bir şey olmaz.çünki sonsuzluq anlayışı içində `birinci olmaq`deyə bir şey yoxdu.bayaq da dedik ki birinci səbəb olmasa nə sonuncu nə də orta səbəb də ortadan qalxar və beləliklə özümüz özümüzü neprav vəziyyətinə salmış olarıq.buna görə də ilk fail(aktiv) səbəb fikrinə gəlməliyik ki bu ilk fəal səbəb tanrıdır.

üçüncü dəlil-mümkün(possibili) və vacib (zəruri,necessario) anlayışlarına əsaslanır.yenə təbiətdən örnək verərək tomas deyir ki (əslində bunu təkcə tomas demir) təbiətdə elə şeylər var ki onların həm var olmağı,həm də var olmamağı mümkündür.görürük ki bu şeylər ortaya çıxır və daha sonra məhv olur.insan məsələn.dünyaya gəlir,sonra ölür.ağac və digər şeylər də həmçinin.bunların həm var olması həm də var olmamağı mümkündür.tomas deyir ki ,indi belə şeylərə (ki bu şeylərə mümkün varlıq deyilir)durub əbədi desək bizə gülərlər.çünki var olmaya bilən şey,nə vaxtsa var olmayacaq və ya var olmayıb. əgər var olan hər şey yuxarıdakilər kimi olsa,yəni olmamağı mümkün olsa haçansa dünyada heç nə var olmayacaq.əgər bu sonuncu cümlə düzdürsə onda hal hazırda var olan heç nə yoxdu.çünki mövcud olmayan ancaq mövcud olan sayəsində varlıq aləminə gəlir,var olur.əgər heç bir şey mövcud olmayıbsa deməli hal hazırda da mövcud olan şey olmazdı,var olmağa başlamazdı.bu isə açıqdır ki səhv fikirdir(falsum).ona görə mövcud olan hər şey mümkün varlıq (həm var ola,həm də yox ola bilən varlıq)ola bilməz.elə bir varlıq olmalıdır ki onun varlığı zəruri,vacib olsun.varlığı zəruri olan varlıqlar isə ya başqa şeydən dolayı zəruridir,yəni zəruri olmasını başqa şeyə borcludur ya da deyil.əgər desək ki başqa şeydən dolayı zəruridir onda həmən başqa şeyin zəruri edən səbəb başqa şey olacaq və beləcə hər dəfə qaçmağa çalışdığımız sonsuzluğa gəlib çıxacağıq.ona görə də öz zəruriliyini (var olmasının zəruriliyini)ancaq özündən alan,başqa zəruri varlıqlara zəruriliyi verən bir varlıqda dayanmalıyıq ki bu varlığı zəruri varlıq tanrıdır(deum.).

dördüncü dəlil-şeylərdə mükəmməlliyin qeyri bərabər olmasına əsaslanır. varlıqları nəzərdən keçirdiyimizdə onların daha çox və ya daha az yaxşı,həqiqi,ləyaqətli olduğunu görürük.`daha çox` və `daha az` sözlərini biz əvvəlcədən təyin olunmuş o şeyin sərhəddinə nə dərəcədə yaxın olmağına görə müəyyən edirik.
bir şeyə `daha istidir` deyəndə o şeyin istiliyin özünə daha çox yaxın olduğunu bildiririk.deməli sərhəd ,təbir caizsə standart istiliyin özüdür `daha` az və ya `daha çox` sözlərini bu standarta yaxınlıq dərəcəsini bildirmək üçün istifadə edirik.tomas burdan belə nəticə çıxarır ki elə şey olmalıdır ki o maksimum həqiqi,maksimum yaxşı,maksimum ləyaqətli,maksimum mövcud olandır.bir cinsdə maksimum olan şey bu cinsə aid bütün şeylərin səbəbidir.istilik maksimum odda olduğuna görə,od isti olan hər şeyin səbəbidir. nəticə etibarı ilə bütün varlıqların mövcud olmalarının,yaxşılıqlarının,mükəmməlliklərinin səbəbi olan bir varlıq vardır ki bu varlıq tanrıdır.

beşinci dəlil təbiətdəki nizam dəlilidir ki bunu indi də tez tez istifadə edirlər.təbiətdə görürük ki ağlı olmayan varlıqlar bir məqsədi reallaşdırmağa təmayüllüdürlər və buna demək olar ki həmişə müvəffəq olurlar.bu müəyyən məqsəd əldə etməyə çalışma təadüflə yox şüurlu iradə ilə mümkündür.bu varlıqların şüuru olmadığına görə oxu oxçnun yönləndirdiyi kimi onları ağlı,şüuru olan bir varlıq yönləndirir. təbiətdəki varlıqları öz məqsədinə,hədəfinə yönləndirən varlıq tomasa görə tanrı olmalıdır.

kodak

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

hayao miyazaki ★ wiki | kino

Bu gün iki fərqli yerdə kontekstdən kənar şəkildə haqqında informasiyaya məruz qaldığım yapon əsilli rejissor. Normal halda yəqin ki, aylarla haqqında heç nə eşitmirəm. Buna görə də bir günə iki info biraz təəccüblü oldu, ziyan olmasın deyə burda da yazım.
Birincisi hayao miyazakinin harvey Weinsteina təhdid olaraq katana göndərməsi ilə bağlı olan məşhur şayiədir. Belə ki, Amerikada bundan əvvəl studio ghibli animasiyası təqdim olunarkən bəzi yerlər kəsilmiş və film editlənmişdi. Buna görə də populyar inanca əsasən Miyazaki Princess Mononokenun Amerikada o zaman yayımlanmasından məsuliyyət daşıyan şəxs olan Harvey Weinsteina düzəlişlər olunmaması üçün təhdid olaraq üzərində "no cuts" həkk olunmuş katana göndərib. Lakin, rejissor özü əslində bunu onun deyil prodüserinin etdiyini bildirib. Miyazakiyə əsasən sonradan New Yorkda baş verən görüşdə Weinsteinın təkidlərinə baxmayaraq o, qələbə çalaraq filmin düzəlişlər olmadan yayımlanmasına nail olub.

İkincisi də, əslində Miyazaki filminin Amerikada yayımlanması ilə bağlıdır. link Bu, Twitterdə qabağıma çıxmışdı səhv etmirəmsə. Deməli my neighbour totoro filmi Amerikada yayımlanmaq üçün tərcümə olunarkən insanlara daha çox xitab etməsi üçün totoronun craig, kyle və s. kimi daha amerikan adlarla dəyişdirilməsi təklif olunub. Sonda isə Miyazaki sadəcə xarakterin adınının Craig olmasını istəmədiyini bildirərək razılaşmayıb. Belə baxanda da hardan baxsan haqlıdı. Həm də məncə craig aşırı çirkin addır.

Əslində bilməsəniz də olar tərzi informasiyadı hər ikisi də, amma bilsəniz də heçnə olmaz. Həm də demək olar ki, çoxdandır entry yazmırdım. Gotta stay relevant

davide moscardelli | idman